„Hrá og óvægin þroskasaga frá Ísrael,“ er yfirskrift umfjöllunar Önnu Lilju Þórisdóttur.

 

Það er ekki oft sem kostur gefst á að skyggnast inn í líf og hugarheim ísraelskra ungmenna, en Shani Boianjiu býður upp á slíkt innlit í bók sinni Fólkið frá Öndverðuóttast ekki, sem nýlega kom út á íslensku í ágætri þýðingu Jóns Halls Stefánssonar. Bókin hefur fengið gríðarlega góðar móttökur víða um heim, verið þýdd á fjölda tungumála og hlotið margvísleg verðlaun.

Í bókinni segir frá æskuvinkonunum Avishag, Yael og Leu sem alast upp í heldur viðburðasnauðum smábæ í Ísrael. Unglingsárin að mörgu leyti áþekk því sem þekkist annars staðar; partí, vinátta og fyrsta ástin eru helstu áhyggjuefnin. Þær eru kvaddar í herinn, rétt eins og öll önnur ísraelsk ungmenni.

Herskyldan fellur þeim lítt í geð, þeim leiðist í hernum og til að krydda tilveruna eða kannski í tilraun til að skapa einhvern annan veruleika búa þær til sögur um verkamenn sem þær hafa afskipti af á landamærastöðvum, valda nánast milliríkjadeilu með því að afklæðast á varðstöð fyrir framan egypska varðmenn og draga félaga sína í hernum á tálar.

Það eru sterkar andstæður í þessari bók, hún er óvægin og oft hrá og margt af því sem stöllurnar upplifa er yfirþyrmandi enda er stríðsógnin alltaf innan seilingar.

Avishag, Yael og Lea skiptast á um að segja söguna og stundum er maður ekki alveg viss um hver það er sem segir frá. Stíllinn er knappur og lesandinn hrífst inn í atburðarás og samfélag þar sem deilur og átök eru fyrir löngu orðin hluti daglegs lífs. Húmorinn er svartur á köflum og Boianjiu tekst sérlega vel upp í gráglettnum lýsingum á mótmælendum úr hópi Palestínumanna sem grátbiðja herlögregluna um að beita valdi svo að málstaður þeirra fái fjölmiðlaumfjöllun. Frásögnin af palestínsku börnunum sem stela girðingu frá Ísraelsher er líka kostuleg.

Í gegnum bókina skín gagnrýni á að ungt fólk í blóma lífsins sé látið gegna herþjónustu og sett í aðstæður þar sem kringumstæðurnar eru yfirleitt afar fjarri daglegu lífi. Boianjiu hefur lýst þessari skoðun sinni í viðtölum. „Tilvist hers er brosleg í mínum augum. Að taka unga krakka, klæða þá upp og veita þeim titla og ábyrgð.“ Sjálf gegndi hún herskyldu frá 18-20 ára og segist hafa upplifað sumt af því sem frá er sagt í bókinni.

Þetta er þroskasaga þriggja stúlkna, en fylgir þó ekki hefðbundinni formúlu slíkra bóka því hér eru þær teknar úr sínu umhverfi og heimahögum og settar í herinn þar sem þær eiga engra annarra kosta völ en að þroskast. Og eftir lesturinn situr sú hugmynd eftir að það sé nákvæmlega ekkert rómantískt eða hetjulegt við stríðsrekstur.